"Ραφαέλα Τσούλα" - Σμαράγδη Κουμεντάκη

 

 

Ραφαέλα Τσούλα, Μυθιστόρημα, Σμαράγδη Κουμεντάκη, Εκδόσεις Τετράγωνο, 2011

Με λένε Ραφαέλα Τσούλα. Γεννήθηκα όταν η μητέρα μου περνούσε τα σύνορα. Δύο είναι τα αμαρτήματα που κουβαλάω. Το επώνυμό μου και η αλβανική καταγωγή μου. Στην αρχή και τα δύο μου δημιούργησαν προβλήματα, μαύρισαν τη ζωή μου. Άντεξα όμως και έγινα σκληρή σαν βράχος. Κράτησα όμως την ψυχή μου ανοιχτή, έτσι που έμπαινε όποιος γούσταρε, τη ρήμαζε και τη λεηλατούσε. Τραβούσα μπροστά με φόρα κι όλο έσπαγα τα μούτρα μου.

 

Πονούσα, έκλαιγα, σιχαινόμουν τα πάντα, τον ίδιο μου τον εαυτό, το όνομά μου, το αίμα που κυλούσε στις φλέβες μου. Έπεφτα, κατρακυλούσα και σηκωνόμουν, μέχρι που βρήκα τη δύναμη να σταθώ στα πόδια μου, να κάνω όνειρα, ν’ ανεβάσω τον πήχη. Και τότε ένα απίστευτο άλμα που έκανα στο επί κοντώ με εκτίναξε κυριολεκτικά στα ύψη. Με λένε Ραφαέλα Τσούλα και τώρα πια ξέρω πως Έλληνας και γεννιέσαι και γίνεσαι.

Έλληνας γεννιέσαι ή γίνεσαι; Στο συγκεκριμένο ερώτημα μας καλεί να απαντήσουμε η Σμαράγδη Κουμεντάκη στο μυθιστόρημά της "Ραφαέλα Τσούλα" μέσα από την αφήγηση της προσωπικής ιστορίας μιας κοπέλας από την Αλβανία, της Ραφαέλας. Αρχίζοντας από τη γέννηση της την στιγμή που η μητέρα της περνούσε τα σύνορα και ξεναγώντας μας σε όλη την πορεία μέχρι την ενηλικίωσή της.

Η Ραφαέλα γεννιέται σε σκληρές αντικειμενικές συνθήκες και οι δυσκολίες συνεχίζονται σε όλη την παιδική και εφηβική της ηλικία, κατά κύριο λόγο δυσκολίες οι οποίες σχετίζονται με την καταγωγή της. Η φτώχεια, η ρατσιστική αντιμετώπιση των συνανθρώπων της και η σκληροτητά τους θα τραυματίσουν την παιδική ψυχή της και θα μετατρέψουν την ζωή της σε κόλαση. Εκείνη όμως ποτέ δεν θα το βάλει κάτω, θα ξεπεράσει όλα τα εμπόδια και θα καταφέρει όχι μόνο να πραγματοποιήσει τους προσωπικούς της στόχους, αλλά να επουλώσει τα εσωτερικά της τραύματα και να εξοικειωθεί με το τι είναι και πως την αντιμετωπίζουν οι άλλοι…

Το θέμα του βιβλίου είναι ένα "δύσκολο" θέμα… Η συγγραφέας χωρίς να καταφεύγει σε υπερβολές και χωρίς κατά την άποψη μου να μεροληπτεί αφηγήται με απλό τρόπο τα συναισθήματα ενός κοριτσιού από την Αλβανία, ενός παιδιού που ακριβώς επειδή είναι παιδί δεν μπορεί να κατανοήσει ή να εκλογικεύσει κάποια πράγματα όπως ο ρατσισμός και απλά τραυματίζεται εσωτερικά και μας ξεναγεί στην καθημερινότητα των σημερινών μεταναστών.

 

Νομίζω ότι θα έπρεπε όλοι μας να διαβάσουμε το συγκεκριμένο μυθιστόρημα και να προσπαθήσουμε να μπούμε στην "άλλη πλευρά". Και ο καθένας από εμάς ας απαντήσει στο ερώτημα, "Έλληνας γεννιέσαι ή γίνεσαι", σύμφωνα με την συνείδησή του…
Σμαράγδη Κουμεντάκη