1409: Σαν σήμερα ο κρητικός ιερωμένος Πέτρος Φιλάργης ανακηρύσσεται Πάπας με το όνομα Αλέξανδρος Ε'

Αλέξανδρος Ε’: Ο τελευταίος Έλληνας πάπας
Μπορεί ο Πέτρος Φίλαργος ή Πάπας Αλέξανδρος V ή Pietro di Candia, όπως έμεινε στην ιστορία, να είναι ξεχασμένος από την πατρίδα του και την επίσημη πολιτεία - ατυχώς όχι ο μόνος - όμως η ζωή, το έργο και κυρίως ο ρόλος που διαδραμάτισε σε γεγονότα καθοριστικά για την δυτική ιστορία, συνεχίζουν να αποτελούν ένα σημείο αναφοράς για την Κρήτη και την Candia, τον Χάνδακα, το Μεγάλο Κάστρο, το σημερινό Ηράκλειο.


Αν ρωτήσει κανείς τους Κρητικούς που περνούν από τα Δικαστήρια στο κέντρο του Ηρακλείου ποια είναι η ιστορία του μεγαλόπρεπου μαρμάρινου θυρώματος που βρίσκεται στην είσοδο του Μεγάρου η πλειοψηφία θα κουνήσει με απορία το κεφάλι και ακόμη μεγαλύτερη πλειοψηφία θα δηλώσει άγνοια για το μοναδικό Κρητικό Πάπα, τον Αλέξανδρο τον πέμπτο, το μοναστήρι του Αγίου Φραγκίσκου και την ιστορία του.
Λίγοι γνωρίζουν την πολυτάραχη ιστορία της ζωής του Αλεξάνδρου V, κατά κόσμον Πέτρου Φίλαργου ή Φιλάρετου ή Φιλαργή. Όπως ελάχιστοι είναι αυτοί που γνωρίζουν κορυφαίους σταθμούς στην ιστορία αυτού του νησιού και τις προσωπικότητες που διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στο ιστορικό γίγνεσθαι.

ΟΙ ΠΑΠΕΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ - ΚΛΗΜΗΣ
Ελάχιστοι και ίσως μονάχα όσοι έχουν αφιερώσει πολλά χρόνια στην μελέτη της Ενετοκρατίας είναι αυτοί που γνωρίζουν ότι εκτός από τον Αλέξανδρο V άλλος ένας Πάπας σηματοδότησε με την δράση του την ιστορία της Κρήτης και του Ηρακλείου. Ένας Ποντίφικας που τουλάχιστον ευτύχησε να τύχει της καθολικής αναγνώρισης από την Ρωμαιοκαθολική εκκλησία και να μην βρεθεί, όπως ο Φίλαργος στη δίνη του τυφώνα μιας από τις κρίσιμες ιστορικές καμπές, αυτή του καθολικού σχίσματος.
Ο λόγος για τον Κλήμεντα (Κλήμη) τον Ένατο, τον άνθρωπο που ήταν ο βασικός πόλος γύρω από τον οποίο συσπειρώθηκε η Δύση για μια ακόμη σταυροφορία, που είχε σαν στόχο την σωτηρία του Χάνδακα από τα χέρια των Τούρκων.
Για την πολυκύμαντη και πολυσχιδή δραστηριότητα του πάπα Αλεξάν­δρου Ε’ κάνει λόγο ο Μάρκος Ρενιέρης (1815-1897). Ο Πέτρος Φιλάργης εί­χε γεννηθεί στην Κρήτη περί το 1340[44]. Προφανώς δεν είχε οικογένεια και έλαβε το όνομα Πέτρος από τον Χάνδακα. Διδάχθηκε Λατινικά από έναν Μινορίτη μοναχό. Ως Φραγκισκανός μοναχός στην Κρήτη το 1357, στάλθηκε από το ισχυρό τάγμα του Αγίου Φραγκίσκου στην Πάδοβα, φοί­τησε στο εκεί πανεπιστήμιο και συνέχισε τις σπουδές του στη Θεολογία στα περίφημα πανεπιστήμια της Οξφόρδης και των Παρισίων, όπου αναγο­ρεύθηκε διδάκτωρ, διδάσκοντας μάλιστα επί ένα διάστημα. Στο συγγραφι­κό του έργο συγκαταλέγονται σχόλια στα Sententiae του Πέτρου του Λομ­βαρδού[45].
Εγκατέλειψε όμως την ακαδημαϊκή σταδιοδρομία όταν το 1378 εκδηλώθηκε στους κόλπους της Καθολικής Εκκλησίας το μεγάλο σχί­σμα και όλοι οι οπαδοί του πάπα Ουρβανού ΣΤ’ εκδιώχθηκαν από το Πανε­πιστήμιο των Παρισίων. Το 1384 μετέβη στην Παβία, το 1386 εξελέγη επί­σκοπος Πιατσέντσας και το 1388 επίσκοπος Βιτσέντσας. Παράλληλα γνώ­ρισε τον Τζιαν Γκαλεάτσο Βισκόντι και έγινε πολιτικός του σύμβουλος, με­τέχοντας σε διπλωματικές αποστολές στην Πράγα.

Με την υποστήριξη του Βισκόντι αναδείχθηκε αρχιεπίσκοπος Μεδιολάνων το 1402. Αν και στενά συνδεδεμένη με την Αυλή της Γαλλίας (λόγω του μεγάλου σχίσματος στο εσωτερικό της), η οικογένεια Βισκόντι δεν είχε εντούτοις εγκαταλείψει και τον ποντίφηκα της Ρώμης. Πάπας στην Αβινιόν ήταν ο Βενέδικτος ΙΓ’, ενώ στη Ρώμη ο Ιννοκέντιος Ζ’, ο οποίος επιζητούσε τη φιλία των Βισκόντι και του Πέτρου Φιλάργη. Από τότε ο Φιλάργης έγινε ιδιαίτερα σημαίνον πρό­σωπο για την παπική Αυλή. Το 1405 τιμήθηκε με τον τίτλο του καρδιναλίου και στάλθηκε ως πρεσβευτής στη βόρεια Ιταλία, όπου συνασπίσθηκε με τους υπόλοιπους καρδιναλίους προγραμματίζοντας σύνοδο για να επιτευ­χθεί η ένωση της Καθολικής Εκκλησίας.

Στις 25 Μαρτίου 1409 άρχισε η Σύνοδος της Πίζας, κατά την οποία ο Πέ­τρος Φιλάργης αναδείχθηκε εξαιρετικά δραστήριος. Στις 26 Ιουνίου 1406 εκλέχθηκε πάπας, έχοντας εξα­σφαλίσει τα δύο τρίτα του κον­κλαβίου. Έλαβε το όνομα Αλέ­ξανδρος Ε’ και όφειλε πλέον να φροντίσει για την ειρήνη του Καθολικού κόσμου, και για την καλή λειτουργία της μηχανής της παπικής εξουσίας, με όρα­μα την Ένωση της Ορθόδοξης με την Καθολική Εκκλησία. Ως Φραγκισκανός, προώθησε αμέ­σως βούλλες (προνόμια) υπέρ του τάγματός του, ελπίζοντας ίσως ότι οι Φραγκισκανοί θα ανανέωναν το εκκλησιαστικό σώμα.

Ο Αλέξανδρος Ε’ επιθυμούσε το τέλος του σχίσματος μεταξύ της Αβινιόν και της Ρώμης. Αναγνωρίσθηκε από πολλές ιταλικές πόλεις, από τη Γαλλία, την Αγγλία, ένα τμήμα της Γερμανίας και από τη Βοημία. Ο σπουδαιότερος αντίπαλός του ήταν βέ­βαια η ίδια η Ρώμη. Μετά από οκτώ μήνες, την 1η Μαΐου 1410, η Ρώμη έπε­σε και ο Αλέξανδρος Ε’ θα μπορούσε να εγκατασταθεί εκεί ως πνευματικός ηγέτης της παπωσύνης με τη δύναμη των όπλων. Τελικά όμως δεν κατόρ­θωσε να εισέλθει στη Ρώμη. Ασθένησε στην Μπολώνια, απεβίωσε στις 4 Μαΐου 1410 και ετάφη στο κοιμητήριο του τάγματος των Φραγκισκανών.

Ευαίσθητος στις πράξεις συμφιλίωσης, ο Μάρκος Ρενιέρης υπογραμμί­ζει ιδιαίτερα τη διαλλακτική στάση του Αλεξάνδρου και τις προσπάθειές του να κατευνάσει τα πάθη και να συμβιβάσει τα πνεύματα στους κόλπους της Καθολικής Εκκλησίας. Ο Ρενιέρης θέλησε να προβάλει στο πρόσωπό του τις αστείρευτες δυνάμεις του Ελληνισμού ο οποίος, αν και κάτω από ξένη κυριαρχία, κατόρθωσε, παρά τις εθνικές αντιξοότητες, να διαδραμα­τίσει ηγετικό ρόλο στη Δύση[46].


http://argolikivivliothiki.gr