«Στη ζωή ποτέ δεν υπάρχει happy end με την έννοια της ολοκλήρωσης»

Συνέντευξη του ψυχιάτρου, ψυχοθεραπευτή και σκηνοθέτη Στέλιου Κρασανάκη

«Αδυνατούμε να αντικρίσουμε τον πραγματικό μας εαυτό ως πρόσωπα αλλά και ως έθνος…

Συνέντευξη στη Δήμητρα Διδαγγέλου, Δημοσιογράφο – Ψυχολόγο, MSc Ψυχολογία & Μ.Μ.Ε.
Μπορεί η δραματοθεραπεία να συγκαταλέγεται στις σύγχρονες μεθόδους θεραπείας, οι ρίζες της όμως μας πάνε πίσω στην αρχαιότητα και συνδέονται με τον ορισμό της τραγωδίας που ο Αριστοτέλης έδινε στην «Ποιητική» του: «Έστιν ουν τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας, μέγεθος εχούσης, ηδυσμένω λόγω, χωρίς εκάστω των ειδών εν τοις μορίοις, δρώντων και ου δι’ απαγγελίας, δι’ ελέου και φόβου περαίνουσα την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν» (είναι λοιπόν η τραγωδία μίμηση πράξης σημαντικής και ολοκληρωμένης, η οποία έχει κάποια διάρκεια, με λόγο ποιητικό, τα μέρη της οποίας διαφέρουν στη φόρμα τους, που παριστάνεται ενεργά και δεν απαγγέλλεται, η οποία προκαλώντας τη συμπάθεια και το φόβο του θεατή τον αποκαθάρει (λυτρώνει) από παρόμοια ψυχικά συναισθήματα)….
Πολλούς αιώνες αργότερα, σε μια εποχή που όλα αλλάζουν ραγδαία και ο καθένας μας καλείται ν’ αναλάβει διαφορετικούς και ίσως δύσκολους ρόλους στη ζωή του, το θέατρο μοιάζει να είναι ένα σταθερό σημείο αναφοράς. Όταν μάλιστα συνδυάζεται με την επιστήμη, μπορεί να λειτουργήσει θεραπευτικά, τόσο για την ψυχή όσο και για το σώμα.
Με αφορμή το 3ο Διεθνές Συνέδριο Δραματοθεραπείας που θα πραγματοποιηθεί στις 11 – 13 Οκτωβρίου, στο Ναύπλιο και την Επίδαυρο, ο ψυχίατρος, ψυχοθεραπευτής και σκηνοθέτης Στέλιος Κρασανάκης, ιδρυτής του «Ινστιτούτου Δραματοθεραπείας ΑΙΩΝ», απαντά σε ερωτήματα για το ρόλο της δραματοθεραπείας σε μια εποχή που οι μάσκες έχουν πέσει.

1. Ο Γάλλος ζωγράφος Georges Braque στο βιβλίο του «Η Μέρα και η Νύχτα» είχε γράψει ότι η τέχνη είναι καμωμένη για να ταράζει, ενώ η επιστήμη καθησυχάζει. Συμφωνείτε μαζί του;

Κοιτάξτε οι γενικεύσεις δεν νομίζω ότι εξυπηρετούν ούτε την γνώση ούτε τις σχέσεις μας, ούτε βοηθούν στην ανάπτυξη της προσωπικότητας μας. Κατανοώ ότι ο Braque, του οποίου μια μεγάλη έκθεση είδα πριν 10 μέρες στο Παρίσι, στο Grand Palais, ως ρηξικέλευθος καλλιτέχνης για την εποχή του θέλησε να τονίσει την κινητοποιητική δύναμη του συναισθήματος που η τέχνη διακινεί, απέναντι στην ασφάλεια και σιγουριά που η λογική εξασφαλίζει μέσω της επιστήμης. Πάντα θα υπάρχει όμως και τέχνη που καθησυχάζει και επιστήμη που ταράζει, όσον αφορά δε την Δραματοθεραπεία το ερώτημα παραμένει, εάν πρόκειται για τέχνη ή επιστήμη. Αυτή η πρόκληση και ο συνδυασμός του αισθητικού με το αισθητηριακό την κάνει και μια αποτελεσματική θεραπευτική μέθοδο.

2. Είναι γνωστό ότι τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί ο αριθμός των ατόμων που αντιμετωπίζουν ψυχολογικά προβλήματα. Πιστεύετε ότι η τέχνη -είτε όταν την κάνει κάποιος είτε όταν τη βλέπει- μπορεί να αποτελέσει μια διέξοδο;

Η τέχνη από μόνη της δεν αποτελεί διέξοδο. Με αυτή την λογική όλοι οι δημιουργοί ή οι φιλότεχνοι θα είχαν επιλύσει τα προβλήματα τους, πράγμα που δεν συμβαίνει. Η τέχνη όμως προσφέρει ένα πλαίσιο ζωής, δημιουργεί έναν άξονα στη ζωή μας και σίγουρα κάνει την ζωή μας καλύτερη. Προσωπικά δεν μπορώ να φανταστώ πως θα ήταν η ζωή μου χωρίς την τέχνη. Είναι ο τόπος μου, ο οδηγός μου.

3. Πώς μπορεί να βοηθηθεί κάποιος με τη δραματοθεραπεία και ποιες είναι οι ρίζες της;

Η Δραματοθεραπεία βοηθά την έκφραση μας και πέρα από τον λόγο διευρύνει τον επικοινωνιακό μας ορίζοντα, κινητοποιεί την φαντασία μας, κάνει το αφηρημένο συγκεκριμένο και ξαναβάζει στην ζωή μας την χαρά του παιχνιδιού και της δημιουργικότητας, περνάμε από την θεωρία στην πράξη, διευρύνει το ρεπερτόριο των κοινωνικών ρόλων μας και εν πάση περιπτώσει αναγνωρίζουμε τους ρόλους και τους υπορόλους που εναλλάσσονται στην καθημερινότητα μας.

4. Ποιος είναι ο στόχος της δραματοθεραπείας;

Η αντιμετώπιση των προσωπικών μας προβλημάτων με ένα διαφορετικό τρόπο από τις άλλες μορφές ψυχοθεραπείας, αντιμετωπίζοντας τον άνθρωπο ως ολότητα.

5. Ποιες είναι οι κύριες τεχνικές που χρησιμοποιούνται στη δραματοθεραπεία;

Η Δραματοθεραπεία χρησιμοποιεί πολλές τεχνικές που δανείζεται από το θέατρο, το ψυχόδραμα, την θεραπεία Gestalt, την τέχνη και άλλα όπως role playing, ζωγραφική, καθρέφτισμα, ντουμπλάρισμα, tableau vivant, σωματικά αγάλματα, κατασκευή και αφήγηση ιστοριών, μικρόκοσμος, παιχνίδι στην άμμο κ.α.

6. Σε παλαιότερη συνέντευξή σας είχατε πει ότι η δραματοθεραπεία λειτουργεί ως «πρόβα ζωής». Πιστεύετε ότι στη ζωή μας παίζουμε ρόλους;

Ακατάπαυστα, κάθε μέρα, κάθε ώρα. Εδώ όμως ο ρόλος έχει τον χαρακτήρα της αλήθειας και όχι του ψεύδους. Αλλά ενώ στο θέατρο έχουμε την πολυτέλεια της πρόβας για να βελτιώσουμε την απόδοση μας, στην ζωή παίζουμε μια κι έξω, η εμπειρία μας δεν μας βοηθά ούτε μεταβιβάζεται, πρέπει να είμαστε τέλεια προετοιμασμένοι για όλους τους ρόλους.

7. Μπορούμε να μιλάμε για «happy end» στην πραγματική ζωή; Τι μορφή μπορεί να έχει;

Στη ζωή ποτέ δεν υπάρχει happy end με την έννοια της ολοκλήρωσης. Το ανολοκλήρωτο είναι που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο. Είναι στη φύση του, που είναι αδηφάγα επιζητώντας το περισσότερο και περισσότερο αδυνατώντας να απολαύσει τις κατακτήσεις του.

8. Πολλοί ισχυρίζονται ότι ζούμε σε μια εποχή που οι μάσκες έχουν πέσει. Πιστεύετε ότι έχει συμβεί αυτό; Αν ναι, συμφωνείτε ότι βρισκόμαστε σ’ ένα μεταβατικό στάδιο, όπου δεν έχουμε βρει ακόμη τον αληθινό εαυτό μας και την ταυτότητά μας – ως έθνος ή ως άτομα- και γι’ αυτό είμαστε σαστισμένοι;

Οι μάσκες είναι ατελείωτες, μάσκες κάτω από τις μάσκες όλο και πιο αποτρόπαιες, όλο και πιο αποκρουστικές. Αδυνατούμε να αντικρίσουμε τον πραγματικό μας εαυτό ως πρόσωπα  αλλά και ως έθνος, να αναπτύξουμε  αντανακλαστικά αυτοκριτικής, να αγαπήσουμε αυτό που είμαστε και να επιζητήσουμε αυτό που δεν θα γίνουμε ποτέ.

9. Σε λίγες μέρες θα πραγματοποιηθεί στο Ναύπλιο το 3^ο Διεθνές Συνέδριο Δραματοθεραπείας και Παιγνιοθεραπείας, με συνδιοργανωτή τον «ΑΙΩΝ», το Ινστιτούτο Δραματοθεραπείας που έχετε δημιουργήσει. Ποια είναι η φετινή θεματική και η φιλοσοφία του συνεδρίου;

Το Συνέδριο στο Ναύπλιο και την Επίδαυρο είναι το Τρίτο Διεθνές Συνέδριο Δραματοθεραπείας που πραγματοποιούμε από το 2007 (κάθε τρία χρόνια). Ήταν ένα όνειρο μου, ένα Συνέδριο στην Επίδαυρο, εκεί απ’ όπου  ξεκίνησαν όλα, στον τόπο όπου συνυπήρχε η θεραπεία με το θέατρο. Είναι γνωστό ότι οι θεραπευόμενοι συμμετείχαν στο χορό των τραγωδιών με αξιοθαύμαστα αποτελέσματα. Θελήσαμε να κάνουμε πράξη αλλά και θέμα του Συνεδρίου την συνεργασία μας με την Ένωση Δραματοθεραπευτών και Παιγνιοθεραπευτών Ελλάδος (ΕΔΠΕ) και με το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών  του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Θέμα μας «Η Δραματοθεραπεία και η Παιγνιοθεραπεία στον ΚΟΣΜΟ.
Συνάντησης, Σύνθεσης, Συνέργειας ΤΟΠΟΣ»
Η Δραματοθεραπεία ως Τόπος Ψυχής, Τόπος Φαντασίας και Τόπος Γνώσης. Σε μια εποχή κρίσης θελήσαμε να κάνουμε πράξη τις επιθυμίες μας, να πάρουν τα όνειρα εκδίκηση. Να υλοποιήσουμε ένα Συνέδριο χωρίς χρήματα, χωρίς οικονομική συμμετοχή, μέσα από συνεργασίες και συνέργειες να συνυπάρξουμε μέσα σε μια γιορτή Τέχνης, Επιστήμης, Θεραπείας και Εκπαίδευσης.

Βιογραφικό
Ο Στέλιος Κρασανάκης σπούδασε ιατρική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), θέατρο στην Επιθεώρηση Δραματικής Τέχνης με την Ρούλα Πατεράκη και δραματοθεραπεία στο English Institute of Dramatherapy και στην Ένωση δραματοθεαπευτών και παιγνιοθεραπεύτών Ελλάδος (ΕΔΠΕ), της οποίας αποτελεί ιδρυτικό μέλος.
Εργάζεται ως ψυχίατρος, ψυχοθεραπευτής, δραματοθεραπευτής και σκηνοθέτης.
Διευθυντής του θεραπευτικού κέντρου απεξάρτησης «ΘΗΣΕΑΣ», Ιδρυτής του «Ινστιτούτου Δραματοθεραπείας ΑΙΩΝ» από το 1994, που παρέχει εκπαίδευση και θεραπεία. Διευθυντής της σειράς με βιβλία δραματοθεραπείας «Ρόλοι στη ζωή-ρόλοι στο θέατρο»
Συνεργάζεται με Πανεπιστήμια, δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και επιστημονικά περιοδικά.
Έχει σκηνοθετήσει 23 θεατρικές παραστάσεις με σημαντικά έργα του διεθνούς ρεπερτορίου (Πεθαίνω σαν χώρα, Περιμένοντας τον Γκοντό, Οδυσσέας, Insenso, Schreber’s Nervous Illness, Lenz, Camille Claudel, Το Παρτάλι κ.α.)
Είναι μέλος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (κλάδος Τέχνη και Ψυχιατρική),  της  Ελληνικής Εταιρείας Σκηνοθετών, του Συλλόγου επαγγελματιών απεξάρτησης ΙΤΑCA και της Εταιρείας Κλινικής και  Κοινωνικής Έρευνας.
Έχει συμμετάσχει με άρθρα και εργαστήρια σε περισσότερα από 80 συνέδρια και έχει τιμηθεί με το διεθνές βραβείο EATI Participant of the year το 2001
Ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Νάξου.
πηγη