Ινστιτούτο Bruegel: Γιατί το μνημόνιο της Ελλάδας ήταν το χειρότερο στην ιστορία του ΔΝΤ

Σαν ένα από τα πιο αποτυχημένα προγράμματα προσαρμογής που έχει εφαρμόσει ανά τον πλανήτη το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, χαρακτηρίζει μελέτη του έγκυρου think tank Bruegel το ελληνικό μνημόνιο.

Το ελληνικό πρόγραμμα είναι το λιγότερο επιτυχημένο από τα τρία που εφαρμόστηκαν στην Ευρώπη, αναφέρει η μελέτη, ενώ κατατάσσεται και στο 1% των πιο αποτυχημένων από τα 159 προγράμματα που έχει εφαρμόσει το ΔΝΤ παγκοσμίως.
Σημειώνεται ότι το Bruegel είναι από τα πλέον έγκυρα ευρωπαϊκά think tanks, ενώ οι αναλύσεις του αποτελούν συχνά τη βάση για τη διαμόρφωση των απόψεων των κύκλων αποφάσεων των Βρυξελλών.
Στη νέα μελέτη τους, οι οικονομολόγοι του Bruegel Jean Pisani-Ferry, Andre Sapir και Guntram Wolff, συγκρίνουν τα τρία ευρωπαϊκά μνημόνια (Ελλάδας, Πορτογαλίας, Ιρλανδίας), σε μία προσπάθεια να αντλήσουν μαθήματα για τις μελλοντικές διασώσεις.
“Το ελληνικό πρόγραμμα είναι με διαφορά το λιγότερο επιτυχημένο από τα τρία που εξετάσαμε. Από την αρχή του, το Μάιο του 2010, καθυστέρησε από απογοητευτικές οικονομικές επιδόσεις, στροφές 180 μοιρών και πολιτικές αναταραχές”, αναφέρει το Bruegel.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι όταν δημιουργήθηκε, το ελληνικό πρόγραμμα προέβλεπε:

* Επιστροφή της Ελλάδας σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης το 2012.
* Κορύφωση της ανεργίας στο 14,8% το 2012.
* Δεν θα χρειαζόταν η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.
* Κορύφωση του χρέους το 2013, στο 149% του ΑΕΠ.
* Ανάκτηση της πλήρους πρόσβασης στις αγορές ομολόγων το 2013.
Τρία χρόνια μετά, καμία από αυτές τις εκτιμήσεις δεν επιβεβαιώνεται. Και μπορεί το 60% των προγραμμάτων του ΔΝΤ να απογοητεύει σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη, όμως, ελάχιστα είναι τα προγράμματα που έχουν κινηθεί τόσο εκτός τροχιάς όσο το ελληνικό.
Όπως γράφει η μελέτη, το ελληνικό μνημόνιο έπεσε τόσο έξω στις προβλέψεις του, ώστε να συγκαταλέγεται στο 1% των χειρότερων από τα 159 προγράμματα του ΔΝΤ που εξέτασε το Bruegel.
Οι προβλέψεις του αρχικού μνημονίου και η πραγματικότητα 

	αρχικό μνημόνιο (Μάιος 2010)	προβλέψεις Ιανουαρίου 2013
Πραγματικό ΑΕΠ (2009=100)	96,5	79,6
Ονομαστικό ΑΕΠ (2009=100)	99,2	77,8
Πραγματική εγχώρια ζήτηση (2009=100)	89,7	72,5
Ανεργία (%)	14,3	26,6
Έλλειμμα (% του ΑΕΠ)	-4,8	-4,5
Χρέος (% του ΑΕΠ)	149	178,5
εξαγωγές (δισ. ευρώ)	60,6	50,6
εισαγωγές (δισ. ευρώ)	57,5	51,2
Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (% του ΑΕΠ)	-4,0	-1,2

Παρά τις αποκλίσεις αυτές, το ελληνικό πρόγραμμα μπορεί ακόμα να επιτύχει τον τελικό του στόχο, που είναι να κρατήσει την Ελλάδα στην Ευρωζώνη και να της επιτρέψει να αναπτυχθεί και να ανακάμψει. Όμως, για να γίνει αυτό, το ΔΝΤ και η Ευρωζώνη θα πρέπει να διαθέσουν πολύ περισσότερους πόρους και για πολύ μεγαλύτερο διάστημα από ό,τι αρχικά είχε εκτιμηθεί, με το τελικό αποτέλεσμα να είναι αβέβαιο, σημειώνει η μελέτη.
Πότε πήγε στραβά το μνημόνιο
Δεν ήταν εξ αρχής εμφανές ότι τα πράγματα θα εξελίσσονταν με αυτό τον τρόπο, παραδέχεται το Bruegel. Οι πρώτες επιθεωρήσεις της τρόικας ήταν θετικές, όμως, αυτό άρχισε να αλλάζει το 2011. Εν μέσω έντονων ανησυχιών στις αγορές, η εσωτερική ζήτηση και το ΑΕΠ άρχισαν να υπο-αποδίδουν σημαντικά, οι επενδύσεις κατέρρευσαν και οι εξαγωγές βάλτωσαν. Το Bruegel αποδίδει τις εξελίξεις αυτές, που έβγαλαν το ελληνικό πρόγραμμα εκτός τροχιάς, στους εξής λόγους:

* Το εξωτερικό περιβάλλον ήταν δυσμενέστερο από ό,τι αναμενόταν.
* Οι πολιτικές της Ευρωζώνης χαρακτηρίζονταν από ασυνέπεια.
* Η εφαρμογή του προγράμματος από την ελληνική πλευρά ήταν ανεπαρκής.
* Η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους έπρεπε να γίνει νωρίτερα.
* Η λιτότητα ήταν υπερβολική.
* Δεν δόθηκε αρκετό βάρος στις μεταρρυθμίσεις και τους στόχους της ανταγωνιστικότητας.
Η μοιραία καθυστέρηση της αναδιάρθρωσης του χρέους
Το πιο αμφιλεγόμενο σημείο του ελληνικού προγράμματος είναι, σύμφωνα με το Bruegel, η πολύ μεγάλη καθυστέρηση στην αναδιάρθρωση του χρέους. Ενώ ήταν εμφανές εξ αρχής ότι αυτή ήταν αναγκαία (το αρχικό μνημόνιο προέβλεπε την κορύφωση του χρέους στο επικίνδυνα υψηλό επίπεδο του 149% του ΑΕΠ το 2012-2013 και καλούσε την κυβέρνηση να διατηρεί πρωτογενή πλεονάσματα στο 6% του ΑΕΠ για χρόνια), το ζήτημα δεν συζητήθηκε ποτέ σοβαρά ως επιλογή, κατά τις διαπραγματεύσεις της Άνοιξης του 2010. Οι λόγοι θεωρούνται οι εξής:

* Η δημοσιονομική κατάσταση έμοιαζε πολύ καλύτερη από ό,τι ήταν στην πραγματικότητα.

* Οι ξένοι πιστωτές φοβούνταν ότι θα έδιναν την εντύπωση στους Έλληνες ότι μπορούν να μεταφέρουν εύκολα το
“λογαριασμό” στους ξένους, με αποτέλεσμα να αποθαρρυνθεί η προσπάθεια της προσαρμογής.

* Υπήρχαν φόβοι για τις επιπτώσεις της αναδιάρθρωσης στην υπόλοιπη Ευρωζώνη, αφού οι ξένες τράπεζες είχαν στα χέρια τους ελληνικά ομόλογα άνω των 50 δισ. ευρώ και έμμεση έκθεση στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα.
Έως τα τέλη του 2010 είχε γίνει πια σαφές ότι η αναδιάρθρωση ήταν αναπόφευκτη. Το ΔΝΤ ζήτησε το PSI τον Ιούλιο του 2011, όμως, η συμφωνία επί της αρχής ήρθε τον Οκτώβριο του 2011 και οι διαπραγματεύσεις ολοκληρώθηκαν το Φεβρουάριο του 2012.
“Η καθυστέρηση είχε μεγάλο κόστος, καθώς περισσότεροι ομολογιούχοι αποζημιώθηκαν πλήρως για τα ομόλογά τους εν τω μεταξύ, κάτι που έφερε μεγαλύτερο haircut για τους υπόλοιπους κατόχους ομολόγων και περιόρισε την επίπτωση σε ό,τι αφορά τη βιωσιμότητα του χρέους”, τονίζει το Bruegel.

Πηγή: newsmoney.gr